Emitent: Bank Emisyjny w Polsce
Data emisji: 1.03.1940
Materiał: papier
Technika: druk
Wymiary: 17,3 cm x 9,1 cm
Sposób nabycia: dar Ryszarda Pikulskiego z Pińczowa
Nr. inw.: MR/AH/48/2
Banknot 20 złotowy z okresu okupacji wojennej projektu Leonarda Sowińskiego był środkiem płatniczym na obszarze Generalnego Gubernatorstwa.
Na awersie po lewej stronie umieszczono portret Emilii Plater – uczestniczki i bohaterki powstania listopadowego. Prawdopodobnie, okupanci nie rozpoznali jej wizerunku i pomylili z młodym mężczyzną. Po drugiej stronie, przedstawiono postać kobiety z dwójką dzieci. Obok widoczny jest portret mężczyzny. Awers prezentuje także informacje o nazwie instytucji emitującej banknot, jej siedzibie, nominale i numeracji pieniądza. Znajdują się tu również podpisy prezydenta i zastępcy prezydenta Banku – Feliksa Młynarskiego oraz Rudolfa Jędrzejewskiego.
Na rewersie zamieszczono podobne informacje. W części centralnej banknotu znalazło się przedstawienie Wawelu. Wokół niego umieszczono postacie z symbolicznymi przedmiotami, wskazującymi na wartość wiedzy i nauki.
15 grudnia 1939 roku w na terenie Generalnego Gubernatorstwa powołany został Emisyjny Bank w Polsce. Celem instytucji miało być wypracowanie nowego systemu monetarnego w miejsce obowiązującej waluty polskiej. Z obawy przed inflacją, która miałaby być skutkiem nadmiernej emisji marki niemieckiej, wprowadzonej na terenach wcielonych do Rzeszy Niemieckiej, szukano nowych alternatyw waluty. Funkcjonujący od 1924 roku Bank Polski został ewakuowany już w pierwszym miesiącu wojny, chroniąc przed okupantem niemieckim zgromadzone zasoby. Dotychczasowe środki płatnicze nie mogły być więc dłużej używane, tym bardziej, że wraz z pieniędzmi wywiezione zostały także służące do ich powielania – matryce. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, zadecydowano o emisji na terenie Generalnego Gubernatorstwa nowej waluty o nazwie „złoty”. Banknoty, potocznie określane „młynarkami” bądź „złotymi krakowskimi”, w swej nazwie nawiązywały do nazwiska prezesa Emisyjnego Banku w Polsce – Feliksa Młynarskiego oraz głównej siedziby instytucji – Krakowa. W założeniu, nowa waluta miała zostać pozbawiona symboliki narodowej, a postacie na niej widniejące nawiązywać do zwykłych ludzi, niepozostających w związku z ważniejszymi wydarzeniami z historii Polski. Pierwsza emisja banknotów miała miejsce w marcu 1940 roku, druga zaś rok później – w sierpniu.
Oprac. Katarzyna Borkowska
Bibliografia:
W. Morawski, Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa 2002, s. 348.
A. Podolska-Meducka, System pieniężny na ziemiach polskich w czasie wojen światowych, [w:] Forum numizmatyczne. Studia i materiały, red. Krzysztof Filipow, Białystok 2018, s. 285-288.
https://www.nbp.pl/publikacje/bankoteka/bankoteka-19.pdf [dostęp: 28.07.2020]
https://www.nbp.pl/edukacja/dodatki_edukacyjne/mowia_wieki/PPPW_14.pdf [dostęp: 28.07.2020]
