Kraj: Polska
Stan zachowania: dobry, nieliczne przetarcia
Wymiary 12,5 cm x 12,5 cm
Materiał: stop metali, farba złota i srebrna
Nr inw.: MP/AH/8
Technika: odlew
Medal ma okrągły kształt i został wyposażony w przylutowaną zawieszkę z kółeczkiem, która umożliwia jego zawieszenie.
Na awersie, znajduje się wypukłe popiersie Stanisława Augusta Poniatowskiego ukazane z prawego profilu. Medal pokryty został srebrną farbą, natomiast charakterystyczna peruka monarchy oraz napis są podkreślone farbą w kolorze złotym. Dodatkowo król przedstawiony jest w dostojnych szatach charakterystycznych dla epoki jego panowania. Po lewej stronie popiersia widnieje napis: „Stan. August”, odnoszący się do jego imienia.
Na rewersie, w miejscu popiersia króla znajduje się wklęsły odcisk odpowiadający jego sylwetce, co sugeruje, że medal wykonano techniką odlewu. Twórca, warsztat ani dokładna okazja, z jakiej medal został stworzony, pozostają nieznane. Medale okolicznościowe wybijane są w celu upamiętnienia ważnych postaci lub wydarzeń historycznych. Tworzone są one zazwyczaj przez mennice, jednak od monet odróżnia je fakt, iż nie posiadają mocy nabywczej. Medale związane z postacią króla Stanisława Augusta Poniatowskiego stanowią istotny element dziedzictwa artystycznego i historycznego epoki stanisławowskiej. Obejmują one wiele wyrobów medalierskich, zarówno o charakterze pamiątkowym, upamiętniające ważne wydarzenia z okresu jego panowania, jak i medale, które odgrywały rolę nagrody, przyznawane za zasługi w różnych dziedzinach życia publicznego, wojskowego czy naukowego. Do najbardziej znanych i cenionych przykładów medali nagrodowych z tego okresu zaliczyć można medal „Merentibus”, czyli „Zasłużonym”, będący wyrazem uznania dla wybitnych jednostek, oraz medal „Pro Fide, Grege et Lege” – „Za Wiarę, Lud i Prawo”, który symbolizował ideały oświeconego patriotyzmu, bliskie królowi. Warto również wspomnieć o medalach wybitych z okazji ważnych wydarzeń politycznych i kościelnych, takich jak nominacja Klemensa Wacława Wettyna na koadiutora biskupstwa augsburskiego, które miały nie tylko funkcję informacyjną i propagandową, ale także artystyczną – dokumentując kunszt ówczesnych medalierów oraz mecenat królewski.
Stanisław August Poniatowski był ostatnim królem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, panującym w latach 1764–1795. Został wybrany na tron z poparciem carycy Katarzyny II i Imperium Rosyjskiego. Choć jego panowanie przypadało na burzliwy okres w historii Polski, był znany jako człowiek światły, mecenas sztuki i reformator. Dążył do unowocześnienia kraju poprzez reformy edukacyjne, gospodarcze i ustrojowe. Jego największym osiągnięciem było współtworzenie Konstytucji 3 maja – jednej z pierwszych nowoczesnych konstytucji w Europie, a drugiej na świecie. Niestety, mimo jego wysiłków, kraj uległ rozbiorom i ostatecznie utracił niepodległość. Po abdykacji w 1795 roku wyjechał do Petersburga, gdzie zmarł w 1798 roku.
Oprac. Bartosz Madej
Literatura: https://www.skarbnicanarodowa.pl/inne-metale/medale-okolicznosciowe ; https://pl.wikipedia.org/wiki/Medal_Merentibus
