Szklany kielich z gwiazdą Dawida

0

Okres: poł. XIX w.
Materiał: szkło ołowiane
Kolor: szkło przezroczysto-niebieskie
Wysokość: 16 cm
Średnica podstawy: 3,5 cm
Sposób pozyskania: zakup
MP/AH/504

Kielich ze szkła ołowianego, warstwowego. Przezroczysty z niebieskim przodem, na którym widnieją złote kontury gwiazdy Dawida. Góra i dół bogato zdobiona w ornamenty. Podstawa kobaltowa w kolorze niebieskim ze złoceniem wokół nóżki, która jest uszkodzona. Opisywany puchar to kielich kiduszowy, jego wielkość świadczy, że służył on głowie rodziny. To naczynie na czerwone wino, używane z okazji szabatu i wszystkich świąt. Przeznaczony był dla pana domu, podczas odmawiania kidusz’u – modlitwy nad winem. W zależności od zamożności domu, kielich był duży, wykonany ze szkła. Wskazówką, że służył on rodzinie żydowskiej jest pięknie wygrawerowana sześcioramienna gwiazda. 

Warsztat śląski, gdzie został wykonany kielich, orientacyjnie wydatowany jest na poł. XIX w. Ze źródeł wiemy, że trudności z eksportem wyrobów sprawiły, że ogromna większość śląskiej produkcji przeznaczona była na rynek wewnętrzny. Na szczęście dla producentów, chłonność rynku wówczas zdecydowanie wzrosła – podniósł się standard materialnego bytu społeczeństwa, a tym samym wzrosły jego aspiracje. Huty zbywały swe wyroby przeważnie w najbliższej okolicy. Niekiedy  produkowały na konkretne zamówienie. Niektóre śląskie huty utrzymywały ożywione kontakty z Rzeczpospolitą. Nie wydaje się jednak, by wywóz szkła ze Śląska przybrał ogromne rozmiary. Zorganizowanie niemieckiego związku celnego w 1834 r. ułatwiło sprzedaż szkła na rynek saski. W latach czterdziestych XIX w. luksusowe produkty huty „Józefina” znalazły zbyt na rynkach zagranicznych, w pierwszym rzędzie w Anglii. Formy własności hut były najrozmaitsze. Stanowiły one własność szlachty, państwa, miast, klasztorów, majstrów szklarskich, kupców i byłych dzierżawców. W XVII w. posiadaczami ich byli głównie fachowcy. W XVIII w. niemal regułą stało się zakładanie hut szkła przez feudałów. W pierwszej połowie XIX w. część hut szlacheckich przeszła w ręce dzierżawców bądź majstrów. Na Dolnym Śląsku podjęcie produkcji przez szlachtę było poprzedzane zakładaniem hut właśnie przez majstrów, natomiast na Górnym Śląsku szlachta zakładała huty, ale tylko wyjątkowo prowadziła je sama. Z czasem dzierżawcy przejmowali dane obiekty. Szklarze – prości robotnicy – byli pochodzenia miejscowego. Co tyczy się specjalistów, to byli oni z Czech oraz z innych niemieckojęzycznych obszarów, jak Pomorze czy Meklemburgia. Stan zatrudnienia w śląskich hutach zdradzał tendencje wzrostową. Największe huty zlokalizowane były na terenie rejencji legnickiej. Artystyczne szkło śląskie długo było zwykłym naśladownictwem szkła czeskiego. Największą oryginalność wykazują jednakże puchary ozdobione techniką szlifu wypukłego. Polegał on na wydobyciu motywu zdobniczego przez wgłębne wycięcia tła. Były to zazwyczaj masywne puchary o zwięzłym kształcie wyróżniające się dzwonowatą czaszą i niską podstawą.

Oprac. Renata Urban

Źródło: Jerzy  Grundkowski , Szkło śląskie  [https://www.swiat-szkla.pl/archiwum/3751-szklo-slaskie.html]

 

Share.

Comments are closed.

Facebook
Skip to content