Lata: ok. 1904-1917
Sposób pozyskania: zakup od pani Janiny Mieczyńskiej -Lewakowskiej
Kraj: Polska, Ojców
Stan zachowania: niezbyt dobry, wyblakłe zdjęcie, plamy
Wymiary: 13,8 x 8,9 cm
Materiał: papier fotograficzny
Nr inw.: MP/AH/132
Awers pocztówki przedstawia zdjęcie umieszczonej na skale tablicy pamiątkowej, poświęconej pamięci Adolfa Dygasińskiego(1839–1902), pisarza, pedagoga i publicysty. W Dolinie Prądnika takich tablic jest wiele. Umieszczane były na skałach lub na frontowych elewacjach budynków. Mają one tu ponad stuletnią tradycję, utrwalają pamięć osób zasłużonych dla tego terenu lub tych, które zaznaczyły swój pobyt na tej ziemi. Najstarszą z nich jest owa tablica poświęcona pamięci pisarza, który w ostatniej ćwierci XIX w. często przebywał w Ojcowie i Pieskowej Skale. Dygasiński znał Dolinę Prądnika i porównywał ją do Saskiej Szwajcarii, choć tę polską cenił wyżej. Zwrócił również uwagę na klimatyczne właściwości Ojcowa i propagował je przez długie lata w prasie, promując żeby z Ojcowa zrobić to, co dziś nazywamy rezerwatem. Mając na uwadze dobro i rozwój Ojcowa, korzysta z każdej okazji aby w tych sprawach publicznie zabrać głos. Pierwszy artykuł, poświęcony sprawie Ojcowa napisał w 1884r. w ,,Kurierze Warszawskim’’. W roku 1896 ponownie alarmuje na jego łamach z powodu ruiny Pieskowej Skały. Tablicę wmurowaną w ścianę skalną naprzeciwko pozostałości ojcowskiego zamku, odsłonięto dwa lata po śmierci pisarza, napis na pomniku głosi: „Pamięci Adolfa Dygasińskiego, miłośnika i głębokiego znawcy przyrody, pedagoga i poety”, podpisano: „Zjazd koleżeński w Kielcach 1902 r”. Na skale wyryto napis: „Na pamiątkę poświęcenia d. 6/ VII 1904 r. Wyk. Cz. Makowskiego”. Skała ta z czasem otrzymała nazwę Dygasówka lub Skała Dygasińskiego.
Z boku na rewersie pocztówki, po lewej stronie widnieje pieczęć zakładu: Fotogr. B. Wolniewicza w Ojcowie u góry napis w 3 językach francuski- UNION POSTLE UNIVERSELLE RUSSIE (Powszechny Związek Pocztowy); rosyjski- ОТКРЫТОЕ ПИСЬМО ( List Otwarty); polski- Pocztówka . Przez środek biegną dwie dłuższe linie przeznaczone na korespondencję, pod nimi dwie krótsze na adres odbiorcy.
Po śmierci Rizzy, w 1901r. nabył jego zakład fotograficzny w Ojcowie i bardzo starannie rozwinął działalność fotograficzną, artysta- malarz Baltazar Wolniewicz. właściciel firmy „Bazar Warszawski”, (budynek pełnił funkcje usługowe związane z ojcowskim uzdrowiskiem). Baltazar Wolniewicz był wydawcą widokówek i albumów o Ojcowie, aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Krajoznawczym (należał do oddziału olkuskiego), był też typem społecznika i współzałożycielem muzeum ojcowskiego. Po roku 1914 przestał być obecny na olkuskim rynku wydawniczym
Wydawanie pocztówek w obu guberniach nie było łatwe, gdyż ani kielecki ani radomski zakład drukarski nie dysponował pracownią fotochemigraficzną. Przy jej braku sięgano po pomoc firm warszawskich: B. Wierzbickiego, K. Wojutyńskiego, F. Karpińskiego. Akcję wydawniczą w zakresie działalności wydawniczej związanej z rozpowszechnianiem obrazu fotograficznego w formie pocztówek prowadziło także istniejące od 1875 r. Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w Krakowie oraz PTK. W rekordowym 1910 r. wydano ich z inicjatywy PTK 170 ООО195 W 1872 r. karty pocztowe ukazały się w Rosji (Olkusz należał do zaboru rosyjskiego), a w 1875 r. Światowy Związek Pocztowy dopuścił je do obiegu na całym świecie. Podczas wystawy warszawskiej w 1900 r. głoszono konkurs na polską nazwę karty korespondencyjnej. Wcześniej używano nazwy „odkrytka”, czyli spolszczonej nazwy rosyjskiej lub „korespondentka”. Jury złożone z językoznawców miało wybrać najlepszą ze złożonych 296 propozycji. Wśród proponowanych znalazły się między innymi : „otwartka”, „pisanka”, „liścik”, „listówka. Ostatecznie uznanie zdobyła nazwa „pocztówka”. Po otwarciu koperty z nazwiskiem autora okazało się, że zwycięzcą konkursu jest Henryk Sienkiewicz. W 1904 r. Światowy Związek Pocztowy zarządził podział rewersu na część przeznaczoną dla korespondencji i część adresową W tym stanie pocztówka dotrwała do dziś.
Oprac. Edyta Paw
Literatura:
J. Zieliński Historia karty pocztowej, Krosno 1999.
R. Kreczmański, Śladami starej pocztówki, Warszawa 2008.
