Okres: lata 20. XX w.
Materiał: mosiądz
Technika: odlew
Wysokość: 9,5 cm
Waga: 7 g.
Sposób pozyskania: zakup
Nr inw.: MP/AH/487
Jad to pałeczka w kształcie ręki z wyciągniętym palcem wskazującym używana podczas czytania Tory. Bez takiej wskazówki trudno byłoby nadążyć wzrokiem za tekstem. Dodatkowo podczas czytania nie wolno profanować tekstu wodząc po nim gołym palcem. Jednak ze względu na swoje wymiary używany był raczej jako jad podróżny.
Jest to przedmiot kultu religijnego, wykonany z mosiądzu, czyli stopu miedzi i cynku. Materiał ten posiada dobre właściwości odlewnicze. Cała odróbka metalu polega na napełnieniu formy odlewniczej ciekłym stopem, który krzepnie w formie.
Przedmiot jest bogaty w detale. W górnej części rękojeści widoczny jest napis שדי, co w języku hebrajskim oznacza Wszechmogący (Bóg Wszechmogący). Na końcu posiada mały otwór na łańcuszek, który niestety się nie zachował. Natomiast w dolnej części nad dłonią jest charakterystyczny splot. Trudno określić dodatkowe cechy tego wyrobu rzemiosła artystycznego, gdyż nie jest znany ani warsztat ani autor, jak również nie ma na nim śladu puncowania.
Jad oprócz praktycznego wykorzystania do wskazywania liter, zapewnia także to, że pergamin nie zostaje dotknięty podczas czytania. Nie można dopuścić, aby stał się nieczysty. Często jest on kruchy i łatwo ulega uszkodzeniu. Co więcej, pergamin welinowy, czyli bardzo cienki ze skóry cielęcej wysokiego gatunku, nie pochłania atramentu, więc dotknięcie zwoju palcami spowoduje uszkodzenie napisu. Choć nie jest wymagane podczas intonowania z Tory, jest używany często i jest uważany za hidur micwa – upiększanie przykazania, podczas czytania Tory.
Pierwsze wskazówki zaczęto wytwarzać prawdopodobnie w Niemczech w XVI w.
Eksponat w zasobach muzeum jest od 2005r. i wchodzi w skład Działu Artystyczno-Historycznego. Jest integralną częścią wystawy stałej – Judaica.
Oprac. mgr Renata Urban
Źródła: A. Unterman, Encyklopedia Tradycji i legend żydowskich, Warszawa 1994.