Lata: II poł. XIX w.
Wymiary: dł. głowni 56,8 cm; dł. całkowita 69 cm
Kraj: Francja
Sposób pozyskania: Zakup w roku 2013
Materia: mosiądz, stal
Stan zachowania: zły; skorodowany; kilka wżerów rdzawych
Nr inw.: MP/AH/559
Francuski bagnet do karabinu Chassepot M 1866. Głownia stalowa, typu jatagan, obustronnie szlifowana w jedną, szeroką bruzdę przygrzbietową, sięgającą krótkiego, obosiecznego pióra, lekko, esowato wygięta. Na szerszym grzbiecie brak sygnatury producenta oraz roku produkcji. Liczne ślady korozji. Jelec stalowy, z przednim ramieniem mocno zagiętym ku głowni. Tylne ramię stanowi pierścień do wprowadzenia lufy karabinu Chassepot. Rękojeść mosiężna, nieznacznie wybrzuszona z 15 poprzecznymi, obustronnymi karbami i szparą do mocowania na lufie. Przymocowana do trzpienia w dolnej części stalowym nitem. Na jelcu nabite odbiory wojskowe i numer bagnetu.
Karabiny Chassepot’a i bagnety były produkowane przez MAS (Manufacture d’Armes de St. Etienne), MAC (Manufacture d’Armes de Chatellerault) i MAT (Manufacture d’Armes de Tulle). Część została wyprodukowana zgodnie z zawartymi umowami w Anglii (Potts&Hunt), Belgii (Liège) i Włoszech (Brescia). Do 1870 roku wyprodukowano ok. 1 200 000 sztuk. Produkcja karabinów Chassepot zakończono w lutym 1875 roku, cztery lata po zakończeniu wojny francusko pruskiej.
Bagnet to rodzaj kolnej broni białej mocowanej u wylotu lufy broni strzeleckiej (np. karabinu). Po nałożeniu na broń palną bagnet stanowi jej przedłużenie umożliwiające efektywniejsze wykorzystanie jej w walce wręcz. Nazwa wywodzi się od nazwy francuskiego miasta Bayonne znanego niegdyś z wytwarzania najlepszych bagnetów w Europie.
W połowie XIX wieku popularne stały się długie bagnety, o formie zbliżonej do jataganu, szabli lub pałasza. Bagnetem takim można było także walczyć jak samodzielną bronią, bez potrzeby mocowania go na karabinie. Zadane nim rany były bardzo groźne i często śmiertelne. Używana w znaczeniu przenośnym, liczba bagnetów oznaczała liczebność żołnierzy piechoty danej armii.
Doświadczenia walk w okopach wykazały jednak niepraktyczność długich bagnetów na korzyść poręcznych krótkich bagnetów nożowych, których konstrukcja stała się formą dominującą przez cały XX wiek. Współczesne bagnety, budową przypominają najczęściej nóż z szeroką głownią i służyć mogą żołnierzom także do innych celów, niż tylko do walki wręcz – jako zwykły nóż do codziennego użytku, ale także np. jako element składanych nożyc do cięcia zasieków z drutu kolczastego, jako mała piła, do otwierania konserw i do innych tym podobnych zastosowań.
oprac. Edyta Paw
Literatura:
W. Kwaśniewicz, Leksykon dawnej broni palnej, Warszawa 2004.
M. Prószyński, Bagnet wojskowy poradnik kolekcjonera, Warszawa 2002.
