Lata: XIX/XX w
Kraj: Rosja
Materiał: mosiądz
Technika: metoda repusowania
Kolor: odcień miedzi
Wymiary: wys. 11 cm; szer. 6,5 cm; waga: 37gr
Sposób pozyskania: Dar (Znaleziona w miejscowości Skowronno Dolne)
Stan zachowania: przełamana w dolnej części
Nr inw.: MP/AH/ 526
Metalowa Ikona Podróżna, płaskorzeźbiony krucyfiks z Chrystusem Ukrzyżowanym, wykonany techniką repusowania. Zarówno z przodu jak i z tyłu opisany cyrlicą. Ikony takie, na ogół niewielkich rozmiarów, prawosławni wierni zabierali ze sobą w podróż, zwłaszcza wówczas, gdy nie mieli pewności, że po drodze napotkają jakieś cerkwie, w których mogliby się oddać modlitwie.
W religii prawosławnej najbardziej powszechnym jest krzyż o ośmiu końcach (trzech poziomych belkach). Takie przedstawienie zgodne jest z najstarszą tradycją, uważaną za najbardziej autentyczną zarówno przez kościoły wschodnie, jak i zachodnie. Symbolika belek poprzeczne jest następująca:
Górna belka oznacza tabliczkę (filakterium) z napisem, który do krzyża kazał przybić Piłat, wskazującą na winę skazanego: „Jezus Nazarejczyk Król Żydowski”. Na szczycie krzyża widnieje „MANDYLION” czyli twarz Chrystusa odciśnięta w chuście. W końcach poprzecznego górnego ramienia anioły z chustami w rękach.
Środkowa belka przeznaczona jest dla rąk ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa.
W centrum kompozycji rozpięty na ośmiokońcowym krzyżu Chrystus. Krzyż i okalającą go włócznię oraz gąbkę umieszczono na wyobrażeniu góry Golgoty z czaszką Adama zwróconą w prawo. Na krzyżu Zbawiciela znajdują się liczne napisy.
Dolna belka przeznaczona pod nogi Chrystusa (łac. suppedaneum) – inaczej niż w tradycji katolickiej, nogi Chrystusa przebite są nie jednym gwoździem lecz dwoma- każda noga oddzielnie. Jeden koniec dolnej belki jest podniesiony. Ten koniec pokazuje na niebo, dokąd udał się Dobry Łotr, ukrzyżowany razem z Chrystusem. Drugi koniec- opuszczony- wskazuje na piekło, miejsce dla drugiego Złego Łotra, który nie wyraził skruchy.
Na samym dole krzyża widoczna czaszka, która obrazuje słowo „Golgota”- „miejsce czaszki” .Według tradycji ta czaszka należy do samego Adama, więc symboliczna Krew Chrystusa spływająca po krzyżu, obmywa kości pierwszego człowieka. Człowiek więc może dostąpić zbawienia.
Ikona (z gr. eikon -obraz, wizerunek) stworzona przed wiekami, jeszcze w obrębie jednego, niepodzielnego Kościoła, stanowi nieodłączny element duchowości prawosławnej zachwyca głębią swego przesłania ujętego w skrótowej formie symbolu, chcąc zrozumieć niesioną przez nią treść trzeba poznać znaki, którymi się posługuje.
Oprac.: Edyta Paw
Literatura:
I. Jazykowa, Świat ikony, Warszawa 1998.
M. Wojsław, Ikona ruska, Warszawa 1956.
