Czas powstania: początek XX w.
Średnica: 9,1 x 9,7 cm
Wysokość puszki: 13,8 cm
Materiał: żelazo, mosiądz ,cynk,
Technika: nitowanie, tłoczenie, odlewanie
Nr inw.: MR/AH/259/1
Typ lampy gazowej rozpowszechnionej od końca XIX w., w której jako paliwa używało się acetylenu otrzymanego w reakcji chemicznej karbidu z wodą w zbiorniku lampy. „Karbidówka” jest w kształcie walca złożonego z dwóch części: dolnej na karbid i górnej z pojemnikiem na wodę. Była to bardzo praktyczna lampka przenośna, która znacznie poprawiła komfort pracy m. in. górników i znajdowała się na wyposażeniu kolejarzy i m.in. grotołazów (zamocowana przy kasku). Swoje zastosowanie znalazła również jako oświetlenie rowerowe, motocyklowe i samochodowe. Ze względu na zapach niechętnie używana była w mieszkaniach, z wyjątkiem okresu wojny i okupacji kiedy nie było elektryczności oraz pieniędzy na kosztowne wtedy świece.
Część dolna lampki posiada mocowany na zewnątrz kominek w kształcie litery L z widocznym szwem odlewniczym. Ułożony jest on wylotem do góry, przez który wydobywały się gazy acetonu. Na samym końcu komina widoczna jest cynowa dysza zachowana jedynie fragmentarycznie.
Po bokach puszki widoczne są dwa nity potrzebne do mocowania haczyków łączących z częścią górną. Część górną tworzy pojemnik na wodę z wlewem zakręcanym cynową nakrętką o średnicy 2 cm. Na górze tego pojemnika, w środkowej jego części znajduje się nakrętka do regulacji przepływu wody. Natomiast w dolnej części tego pojemnika znajduje się kranik z którego kapała woda. Na zewnątrz do duszki przymocowany jest za pomocą dwóch nitów uchwyt z piaskownika w kształcie litery U. Od niego odchodzą dwa haczyki do mocowania z dolnym zbiornikiem „karbidówki”. Na uchwycie widoczne są dwa ogniwa łańcuszka i haczyk do zawieszenia lampki.
Lampki te przestały być używane dopiero po wojnie wraz z rozpowszechnieniem elektryczności.
Oprac. Renata Prusak
Bibliografia
- S. Gajda, Gwara górnicza, w: Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach, pod red. D. Simonides, Katowice1988, s. 442.
- M. Szubert, Leksykon rzeczy minionych i przemijających, Warszawa 2003.
- Wikipedia
