Lata: XIX/XX w.
Kraj: Polska; Tur Dolny
Wymiary: wys. 49 cm; szer. 36,7 cm
Materiał: papier
Sposób pozyskania: darczyńca nieznany
Technika: oleografii (chromolitografii)
Stan zachowania: dobry
Nr inw.: MP/E/95
Oleodruk Gorejące Niepokalane Serce Maryi, przedstawia Maryję w ujęciu do pasa, na wprost. Głowę Maryi otacza kolisty, świetlisty nimb. Jest ona lekko pochylona w prawą stronę i nakryta białym welonem. Biel symbolizuje, czystość, świętość i prostotę. Spod welonu, na prawe ramię spływają długie, ciemne włosy. Usta, nos i czoło Matki Bożej są znakami głębi duchowej, skupionej kontemplacji i dobroci. Wąskie usta wyrażają głęboką duchowość. Są zamknięte, ponieważ kontemplacja wymaga ciszy i skupienia. Długi i wąski nos uzewnętrznia szlachetność postaci. Uszy Dziewicy- jedno ukryte pod welonem-słucha tylko głosu Pana, drugie lekko wysunięte, aby słuchać grzeszników i wstawiać się za nimi przed Bogiem. Wysokie czoło jest wyrazem daru mądrości i miłości. Błękitne oczy nadają obliczu piękna i wyniosłości. Ubrana w czerwoną szatę jest to kolor ciepła, miłości i życia, symbol zwycięstwa życia nad śmiercią, kolor krwi i ofiary Chrystusa. Błękitny, zdobiony złotym bordiurem płaszcz symbolizuje nieskończoności nieba, innego, wiecznego świata. Na jej piersi widać przebite mieczem, otoczone mitycznym światłem gorejące serce. Ozdobione jest ono różanym wieńcem i zwieńczone białą lilią. Z rany płyną krople krwi. Prawą dłonią wskazuje właśnie na nie jakby chciała uświadomić ludziom ogrom popełnionych przez nich grzechów. W lewej dłoni trzyma gałązkę białej lilii, która symbolizuje czystość, dziewictwo, sprawiedliwość i władzę.
Gorejące, Niepokalane Serce Maryi jest obiektem kultu religijnego w kościele katolickim, cześć oddawana sercu jest symbolem matczynej miłości do każdego człowieka- miłości doskonałej. Przełomowym dla kultu był rok 1917 i objawienia w Fatimie, w których Maryja zachęcała do praktykowania kultu Jej Serca. Od tego czasu pierwsze soboty miesiąca zaczęto poświęcać Niepokalanemu Sercu Maryi. W 1944 r. Pius XII ustanowił święto dla całego Kościoła. Warto zaznaczyć, że kult Serca Maryi rozwijał się równolegle z kultem Serca Pana Jezusa, choć oba święta ustanowione były w różnym czasie. Równocześnie rozwijała się ikonografia obu przedstawień, a obrazy tzw. Serce Maryi i Serce Jezusa, zaliczane do grupy symbolicznych przedstawień, występowały razem jako uzupełniająca się harmonijna całość (pedant).
Oleodruki czyli odbitki naśladujące obrazy olejne uzyskana na płótnie, papierze lub innym materiale w technice oleografii lub litografii, szczególnie popularne były w XIX wieku. Odznaczały się niewielką wartością artystyczną. Drukowało się je przy użyciu farb z dodatkiem oleju. Jeśli farby go nie posiadały, odbitkę powlekano błyszczącym werniksem, bowiem głównym zadaniem oleodruku jest naśladowanie malarstwa olejnego. W dolnej części obrazu, przeważnie na białym pasku otaczającym przedstawienie, umieszczano numer seryjny, odnoszący się do pozycji w katalogu, który wydawcy oferowali sprzedawcom gotowych odbitek. Na owym pasku znajdował sie także tytuł obrazu czasami w kilku językach, co świadczyło o szerokim zasięgu wydawnictw i masowym eksporcie do wielu krajów. Oleodruki ozdabiano na różne sposoby, np. tłoczono na nich ozdobne ramki, drukowano kolorowe bordiury, najczęściej z motywem roślinnym, przyklejano błyszczące drobinki miki. Początkowo najbardziej upowszechniły się obrazy o tematyce religijnej. Drukowanie sakralnych obrazów wymagało specjalnego zezwolenia władz kościelnych, tzw. imprimatur, poświadczającego wiarygodność danego wizerunku. W końcu XIX wieku coraz większą popularność zaczęły zdobywać oleodruki o tematyce świeckiej. Sprzedawano je na odpustach, jarmarkach, księgarniach a także dystrybuowano w sprzedaży bezpośredniej przez wędrownych handlarzy docierających w najtrudniej dostępne zakątki. Popularność oleodruków skończyła sie niedawno. Jeszcze w 2 połowie XX wieku można było spotkać we wnętrzach papierowe wizerunki udające obrazy olejne, jednakże coraz częściej trafiały one do domowego lamusa-na strych czy do piwnicy, przy odrobinie szczęścia zasilając zbiory muzealne. Są one jednak istotną częścią naszego dziedzictwa kulturowego i przenoszą nas w dawny XIX- wieczny świat.
Oprac.: Edyta Paw
Literatura:
Przewodnik Katolicki
