Autor: Walczak
Wysokość: 53 cm
Miejsce powstania: Pasturka
Szerokość podstawy:15 cm
Okres: przed 1939
Sposób pozyskania: dar
Materiał: kamień pińczowski
Technika: rzeźba w kamieniu
MP/AH/90
Trójwymiarowa rzeźba wykonana z kamienia, przedstawia starego mężczyznę z długimi włosami, opadającymi na ramiona i na plecy. Na twarzy widoczny zarost. Postać ma na sobie powłóczyste szaty. O tym, iż jest to Mojżesz świadczą dwie Tablice Dekalogu, które mężczyzna podtrzymuje oburącz. Tablice są częściowo odłamane. Mężczyzna stoi boso na spójnym z rzeźbą postumencie. Pierwotne rzeźba była malowana, jednak obecnie widoczne są tylko ślady farby niebieskiej i czerwonej. O samym autorze niewiele wiadomo. W karcie zabytku widnieje tylko jego nazwisko i dość ważna adnotacja, że jest to dar spadkobiercy wykonawcy. Rzeźba została podarowana w 1973r. Materiał, z którego została wykonana to wapień pińczowski. Zaliczony jest do grupy wapieni lekkich, charakteryzuje się dużą porowatością i małym ciężarem objętościowym. Duży wpływ na trwałość tego wapienia ma zdolność do patynowania się i wzrost twardości po stracie naturalnej wilgotności, sięgającej do 17%. Zaraz po wydobyciu ze złoża jest bardzo miękki i daje się łatwo obrabiać nawet zwykłymi narzędziami stolarskimi, można go ciosać siekierą, ciąć piłami zębatymi na sucho. Można w nim rzeźbić dłutami stosowanymi do drewna i uzyskiwać skomplikowane profile. Wystawiony na działanie powietrza materiał ten powoli twardnieje i zachowuje, nawet po wielu latach, wszystkie najdrobniejsze szczegóły profilowania czy rzeźby. Technika, o której mowa to rzeźbiarstwo, czyli jest jedną z dyscyplin, którą zalicza się do sztuk plastycznych. Jest to rzeźba pełna, wolnostojąca (pojedyncza), pełnofigurowa (posąg) i rzeźba kultowa – Mojżesz.
Mojżesz to największy z proroków, otaczała go Boża Obecność. Jako niemowlę został w koszyku puszczony na wody Nilu, gdzie znalazła go córka faraona. Pewnego dnia pasąc owce na pustkowiu wdrapał się na zbocze góry Synaj za zgubionym jagnięciem. Bóg zadecydował, że jest on człowiekiem, który zadba o „ zbłąkane owieczki Izraela” i objawił mu się w krzewie gorejącym. Mojżesz poprowadził Exodus, a gdy Izraelici dotarli do góry Synaj, wspiął się z niej do nieba po Tablice Dekalogu i ustną Torę. Mojżesz umarł w swe urodziny, siódmego dnia miesiąca adar w wieku 120 lat i w pełni sił. Pochował go sam Bóg z aniołami w niewiadomym miejscu na górze Nebo, tak by Żydzi nie uczynili z jego grobu miejsca pielgrzymek.
Wybór obiektu miesiąca nie jest przypadkowy, ponieważ w dniach od wieczora 16 do wieczora 18 maja 2021r. przypada święto Szaawuot. I tutaj postać Mojżesza jest niezwykle znamienna, gdyż to właśnie w tym czasie został objawiony Mojżeszowi i Izraelitom Dekalog na górze Synaj. Dekalog odczytuje się w synagodze, a wierni w tym czasie wstają. Synagogi dekoruje się kwiatami i zielenią na pamiątkę kwiecia, jakim okryła się z okazji Bożego objawienia sucha, pustynna góra Synaj. Szawuot to jedno z trzech świąt pielgrzymkowych, które obchodzi się w miesiącu siwan. To również czas żniw pszenicy. W Szawuot czyta się w synagodze Księgę Rut, ponieważ jej akcja toczy się w czasie żniw i opowiada o Rut, która z własnej woli przyjęła judaizm, tak jak Izraelici przyjęli Torę, a także wspomina o królu Dawidzie, potomku Rut, zmarłym w Szawuot. Bardzo rozpowszechniony w Szawuot jest również zwyczaj studiowania przez całą noc Tory.
Rzeźba Mojżesza wzbogaca wnętrze sali judaików w muzeum. Jest ustawiona w miejscu centralnym i widocznym dla wszystkich zwiedzających.
Oprac. mgr Renata Urban
Źródła:
https://pl.qaz.wiki/wiki/Stone_carving
Oterman S., Stare i nowe dzieje eksploatacji i obróbki wapieni pińczowskich oraz marmurów kieleckich, Pińczowskie Zakłady Kamienia Budowlanego w Pińczowie.
Unterman A., Encyklopedia Tradycji i legend żydowskich, Warszawa 1994.
