Lata: 1878-85
Kraj: Polska
Materiał: papier fotograficzny, tektura
Sposób pozyskania: dar od pani Janiny Mieczyńskiej- Lewakowskiej 7. XI. 1974 r.
Stan zachowania: bardzo zły, połamane, uszkodzona emulsja
Nr inw.: MP/AH/150
Szczątki fotografii, prawdopodobnie jubileuszowej dokumentującej nauczycieli na pensji pani Zofii Raczyńskiej z trzynastoma postaciami ujętymi w dekoracyjnie ozdobione owale. Zachowany napis półkolisty: „NA PAMIĄTKĘ WSPÓLN…Pani Zofii Raczy..Kierującej Zakładem od..”- napis w 3 wierszach. Na odwrotnej stronie próby identyfikacji postaci ze strony głównej. Część I : po prawej stronie pani Zofia Raczyńska, Od góry 1 osoba – nierozpoznana, 2- Stanisław Mieczyński. W drugim rzędzie -Amelia Rzeszotarska, Adolf Dygasiński, na samym dole Stanisław Kramsztyk (nauczyciel fizyki). Na II części pierwsza osoba niezidentyfikowana, następnie Piotr Chmielowski i Bronisław Chlebowski- nauczyciele języka polskiego i literatury. Pozostałe postacie niezidentyfikowane.
Tableau (wym. tablo; fr. – obraz, tablica), to pamiątkowe zdjęcie grupy osób; składa się z wielu mniejszych zdjęć tych osób, najczęściej dużych rozmiarów, wykonywane np. w celu upamiętnienia grupy uczniów i nauczycieli lub studentów i profesorów.
Pierwszym słowem, jakie przychodzi na myśl, gdy mowa o edukacji kobiet w XIX wieku, jest „pensja”. Była to szkoła dla dziewcząt, często z internatem, chociaż były też uczennice „przychodne”. Pensja nie była bynajmniej obowiązkowa, wiele dziewcząt, zwłaszcza z zamożniejszych domów, pobierało głównie lub wyłącznie edukację domową. Zresztą tę ostatnią formę edukacji uważano przeważnie za najlepszą – pensje bywały przez niektórych uważane za wręcz szkodliwe. Dla absolwentek pensji przełożone organizowały tajne kursy, na których wykładali przedstawiciele nauki
Plan szkolny, był wspólny wszystkim podobnym zakładom. W niższych klasach przygotowanie elementarne; w wyższych, kurs rozleglejszy i wyższy; we wszystkich: religia, języki, geografia, nauki przyrodzone i historia. W najwyższej, ze szczególną troskliwością traktowane jest gospodarstwo domowe.
W Polsce pensje funkcjonowały od XVIII do XIX wieku.. Uczęszczały do nich dziewczęta z wyższych warstw społecznych (szlachty, zamożnego mieszczaństwa, później także urzędników), uzupełniając podstawową edukację domową; nie chodziły do nich na ogół córki arystokracji, uczone w domu przez wynajętych nauczycieli. Początkowo nauka na pensji trwała 2–3 lata, pod koniec XIX wieku 6–7 lat.
Adolf Dygasiński od roku 1878 był nauczycielem w trzech pensjach żeńskich: Henryki Czarnockiej, Zofii Raczyńskiej, Joanny Krzywobłockiej. Uczył w nich do 1885 roku.
oprac. Edyta Paw
Literatura: J. Schoenbrenner, Warszawskie szkoły Średnie
