Okres: międzywojenny
Miejsce powstania: Polska
Wysokość: 6 cm
Technika: odlew
Materiał: mosiądz
Sposób pozyskania: zakup
Stan zachowania: dobry
Nr inw.: MP/AH/509
Lichtarz to stojący świecznik o solidnej podstawie w kształcie stylizowanej sześcioramiennej gwiazdy Dawida, krótkiej nóżce i praktycznym otworze na średniej wielkości świecę. Nie posiada żadnych oznaczeń, pozwalających na określenie warsztatu lub wytwórcy. Lichtarz znajduje się w dobrym stanie technicznym, jedynie drobne ślady wskazują na jego użytkowanie w przeszłości. Wykorzystywany był głównie podczas Szabatu.
Zapalenie świec oraz odmówienie krótkiej modlitwy nad światłem to obrzęd rozpoczynający cotygodniowy – Szabat, jedno z najważniejszych świąt judaizmu. Uroczystość ta, zwana także Szabasem, trwa od momentu zajścia słońca w piątek do soboty wieczorem (w tradycji żydowskiej granicę dób wyznacza zajście Słońca). Wymienione czynności należały do obowiązków kobiety. Obrzęd zapalania światła w Szabat miał miejsce już w czasach starożytnych. Wykorzystywane do tego celu były wówczas oliwne lampy. W średniowieczu (do końca XVIII w.) popularne były kilkuramienne lampy wiszące. W czasach nowożytnych, wraz z upowszechnianiem się świec, oliwne lampy zaczęto zastępować świecznikami. Ubożsi Żydzi stawiali na stole najczęściej dwa 1-świecowe lichtarze (zwyczaj nakazywał zapalenie co najmniej dwóch świec), natomiast zamożne rodziny używały często wieloramiennych świeczników. W XVIII i XIX w. wykształcił się na ziemiach polskich charakterystyczny typ świecznika szabatowego. Zbudowany był z tralkowego trzonu i osadzonych na nim ażurowych ramion (zbliżonych kształtem do korony drzewa). W ażurową wić roślinną wkomponowywano często przedstawienia zwierząt, na których umieszczano napisy w języku hebrajskim czczące Szabat lub fragmenty modlitwy odmawianej przez kobietę.
Lichtarz żydowski należy do Działu Artystyczno-Historycznego i można go oglądać na wystawie stałej poświęconej Judaikom.
Oprac. Renata Urban
Źródła:
Judaica w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, opr. E. Martyna, Warszawa 1993
http://www.muzeumkrosniewice.pl/index.php/14-obiekt-miesiaca?start=16
