Szafa Sieniowa

Datacja: XVIII/ XIX w.

Technika: stolarka, intarsja, fornir

Materiał : dąb, sosna (konstrukcja);śliwa, jabłoń, dąb czarny (intarsja), mosiądz, stal (okucia)

Kolor: machoń(korpus), odcienie brązu, słomka czerń (intarsja)

Wymiary: wys. 2,5 m; szer. 2 m; gł. 1 m

Sposób pozyskania: zakup od p. Stefanii Mularskiej

MP/AH/ 235

Szafa Sieniowa pochodząca prawdopodobnie z domu mieszczańskiego bądź klasztornego z przełomu XVIII/ XIX w. Na pierwszy rzut oka jej bryła przypomina szafę elbląską. Ma masywną konstrukcję i ścięte frontowe naroża. Wsparta na pięciu wolutowo wygiętych podwójnych nóżkach (trzy z przodu i dwie z tyłu). Podział horyzontalny szafy wyznaczają trzy bogato profilowane gzymsy. Dwa z nich oddzielają stosunkowo niski cokół, który posiada ścięte naroża. Zarówno one jak i umieszczony pośrodku, wolutowy spływ podkreślone są intarsją. Na cokole umieszczone są również 2 szuflady z prostokątnymi płycinami, z dekoracyjnymi mosiężnymi szyldzikami.

Partia drzwiowa dwudzielna, skrzydła z profilowanymi wklęsłymi płycinami i określoną nieregularną falistą linią. Na bokach i pośrodku pilastry zwieńczone kapitelem ozdobionym ornamentem roślinnym, środkowy z mosiężnym szyldzikiem wykonanym ażurem rokajowym. Pilastry i skrzydła drzwiowe podkreślone intarsją paskową. Zwieńczenie wydatnym, profilowanym gzymsem. Fryz na belkowaniu wieńca górnego fornirowany naklejoną poprzecznie śliwką. Pośrodku cokół służący niegdyś za podstawę wazonu. Szafa fornirowana o ciemnym, mahoniowym odcieniu, intarsja w kolorach czarnym słomkowym i odcieniach brązu.

Meblarstwo w Prusach pozostawało pod wpływem europejskich krajów nadbałtyckich (Niemcy, Holandia, Anglia). Dopiero w XVII i XVIII w. wykształcił się tu charakterystyczny typ mebli, a Gdańsk, Elbląg i Toruń – ośrodki miejskie należące do związku miast hanzeatyckich- stały się prężnie rozwijającymi centrami produkcji meblarskiej, którą cechował własny, odrębny styl.

Meble gdańskie wykonywano głównie z dębu, z użyciem fornirów z drogich, importowanych gatunków drewna, jak orzech, mahoń, palisander, czy drewno rodzimych drzew owocowych. Do dekoracji snycerskich używano najczęściej drewna orzechowego. Stosowano również masowo inkrustacje z kości słoniowej. Wytwory te, oszałamiające przepychem rzeźbień (szczególnie gdańskie szafy sieniowe z XVII i XVIII w.), były uznane i cenione w Polsce i Europie, jako symbol statusu magnaterii i bogatego mieszczaństwa.

W meblarstwie elbląskim głównym materiałem było jasne, o ciepłym odcieniu, drewno jesionowe, które zdobiono intarsją pokrywającą całe frontony szaf sieniowych, skrzyń, zegarów. W drugiej połowie XVIII w. zdobienia intarsjowane to głównie kwiaty i taśmy, a od początku XIX w. stosowano tylko intarsję taśmową. Meble były popularne wśród mieszczaństwa, ale także właścicieli okazałych domów podcieniowych na Żuławach.

Meble toruńskie różniły się od gdańskich i elbląskich, głównie poprzez dekoracje intarsjami figuralnymi. W treści tych dekoracji przeważają motywy alegoryczne przedstawiające cnoty bądź symbole męstwa i szlachetności. Stolarze toruńscy zdobili nią niemal wszystkie meble: szafy sieniowe, szafki ścienne, szafy zegarowe, skrzynki, kasetki, a także boazerie i drzwi.

Oprac. Edyta Paw